powrótSzpital Ubezpieczalni Społecznej
fot. Eugeniusz Haneman, © Muzeum Powstania Warszawskiego
Szpital Ubezpieczalni Społecznej przy Czerniakowskiej 231 (róg Ludnej) stanowił bazę medyczną dla walczącego Czerniakowa, a jednocześnie jego redutę. Przed wybuchem Powstania dysponował ok. 200 łóżkami i dobrym wyposażeniem chirurgicznym. Już w pierwszych dniach walk znalazł się pod silnym ostrzałem mimo oznaczeń flagami Czerwonego Krzyża.
4 września pacjentów zniesiono dla bezpieczeństwa do holu i piwnic. 9 sierpnia do szpitala przybyły sanitariuszki 24. kompanii Wojskowej Służby Ochrony Powstania i urządziły w dwóch salach punkt sanitarny dla swoich rannych. Szpital przyjmował głównie ciężko rannych. 12 września część z nich przeniesiono na ul. Okrąg 2, do poniemieckiego mieszkania, gdzie powstał pod kierunkiem dr Haliny Semadeni-Konopackiej zastępczy szpitalik. Po południu Niemcy zbombardowali placówkę i ostrzelali ją pociskami zapalającymi. Zginęła część lekarzy i rannych, niektórzy spłonęli żywcem. Do szpitala wtargnęły oddziały Grupy Szturmowej Oskara Dirlewangera, rozpoczynając mordowanie nie tylko pacjentów, ale i szukającej w nim schronienia ludności cywilnej. Sanitariuszkom udało się wyciągnąć ze zrujnowanego budynku ok. 120 rannych. Przeniosły ich na teren Gazowni Miejskiej. Części lżej rannych i lekarzy udało się zbiec. Również na terenie gazowni dochodziło do mordów i gwałtów. Rannych uratował nalot samolotów radzieckich. Przetransportowano ich do klasztoru Sióstr Miłosierdzia na Tamce, a następnego dnia – do klasztoru Wizytek na Krakowskim Przedmieściu. 18 września Niemcy wywieźli ich samochodami w kierunku Woli.